Pytanie kluczowe do lekcji:

1. Od czego zależy ilość otrzymywanej energii słonecznej?
2. Jakie wyróżniamy strefy oświetlenia Ziemi i czym się charakteryzują?
3. Jaki wpływ ma oświetlenie Ziemi na na występowanie stref klimatycznych i krajobrazowych?
4. Jakie wyróżniamy strefy klimatyczne i krajobrazowe?

Na ilość otrzymywanej energii słonecznej wpływa kąt padania promieni słonecznych, który zmienia się wraz z szerokością geograficzną. W okolicach biegunów promienie słoneczne padają w południe pod bardzo małym kątem, ale wiązka promieni słonecznych ogrzewa tam dwa razy większy obszar niż na równiku. W okolicach równika promienie słoneczne niemal przez cały rok padają w południe pod bardzo dużym kątem, nawet 90 stopni. Wiązka promieni słonecznych ogrzewa tam jednak bardzo mały obszar.

Wędrówka Ziemi wokół Słońca ze stałym nachyleniem osi obrotu powoduje, że jej powierzchnia oświetlana jest w różny sposób. Na tej podstawie wyróżniono pięć stref oświetlenia Ziemi. Ograniczone są one umownymi liniami – zwrotnikami i kołami podbiegunowymi, które są zaznaczone na mapach i globusach.
Najsilniej oświetlona i nagrzewana przez Słońce jest strefa międzyzwrotnikowa, obejmująca także przecinający ją, centralnie położony równik. W strefie międzyzwrotnikowej niemal wszędzie dwukrotnie w ciągu roku Słońce góruje w zenicie, przez co oświetla i nagrzewa powierzchnię najsilniej. Tylko na ograniczających tę strefę zwrotnikach Słońce góruje w zenicie raz w roku – w dni przesileń letniego i zimowego. Dzień i noc na równiku trwają zawsze po 12 godzin, a w całej strefie międzyzwrotnikowej różnice w czasie ich trwania są niewielkie.
Dwie strefy umiarkowane rozciągają się między zwrotnikiem Raka a kołem podbiegunowym północnym (na półkuli północnej) oraz między zwrotnikiem Koziorożca a kołem podbiegunowym południowym na półkuli południowej. Nie występuje tu zjawisko górowania Słońca w zenicie, a każdej doby zmienia się czas trwania dnia i nocy.
Najsłabiej oświetlane i nagrzewane są dwie strefy podbiegunowe ograniczone kołami podbiegunowymi. W strefach tych występuje zjawisko dnia polarnego, gdy przez pewien czas Słońce wcale nie zachodzi i świeci nisko nad horyzontem przez całą dobę, oraz nocy polarnej, gdy przez pewien czas Słońce nie wschodzi i panuje noc.

CIEKAWOSTKA:

Długość dni i nocy polarnych wydłuża się w miarę zbliżania do biegunów. Na kołach podbiegunowych trwają one tylko jedną dobę i mają miejsce w dniach przesileń. Na biegunach pory dnia zmieniają się tylko dwa razy w roku: dzień i noc trwają tam po sześć miesięcy.

Jak oświetlenie Ziemi wpływa na klimat?

Istnieje bezpośredni związek między oświetleniem powierzchni Ziemi a klimatem znajdujących się w danej strefie lądów i oceanów. Im wyżej znajduje się Słońce nad horyzontem, tym więcej światła i ciepła dociera do powierzchni Ziemi. Dlatego w strefie międzyzwrotnikowej jest najcieplej, a w strefach podbiegunowych – najzimniej.

Zróżnicowanie temperatury powietrza przyczynia się do występowania stref klimatycznych i stref krajobrazowych. 

STREFY KLIMATYCZNE ZIEMI:

1. Strefa klimatów równikowych
2. Strefa klimatów zwrotnikowych
3. Strefa klimatów podzwrotnikowych.
4. Strefa klimatów umiarkowanych.
5. Strefa klimatów okołobiegunowych.                                                  STREFY KRAJOBRAZOWE ZIEMI: