Z tego kursu dowiesz się:

• jaka jest różnica między pogodą a klimatem
• jakie są składniki pogody
• jakie czynniki kształtują klimat w Polsce
• jakie są główne cechy klimatu Polski
• jak klimat naszego kraju wpływa na różne gałęzie gospodarki

Polska leży w klimacie umiarkowanym ciepłym przejściowym. Otaczają nas inne typy klimatu ze strefy umiarkowanej – morski na zachodzie i kontynentalny na wschodzie. Od północy sąsiadujemy z chłodną odmianą klimatu umiarkowanego. Z kolei na południu Europy dominuje ciepły klimat śródziemnomorski. Czy takie otoczenie może mieć wpływ na klimat Polski?

1. Czynniki klimatotwórcze

Panujący u nas klimat umiarkowany ciepły przejściowy cechuje dosyć duża zmienność pogody w ciągu roku. Zimy mogą być zarówno mroźne, jak i łagodne, a lata – upalne bądź deszczowe. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest położenie Polski pomiędzy strefami wpływów różnych czynników klimatotwórczych. Dla naszego klimatu największe znaczenie mają następujące czynniki:

• położenie w średnich szerokościach geograficznych (54°50’–49°00′) – strefa umiarkowana, do której dociera określona ilość ciepła;

• względnie mała odległość od Oceanu Atlantyckiego, co łagodzi klimat, tzn. ociepla zimą, chłodzi latem; zwiększa też ilość opadów; dodatkowo ciepły Prąd Północnoatlantycki łagodzi zimy, zwłaszcza na zachodzie Polski;

• względna bliskość zwartego lądu Eurazji, co czyni nasz klimat ostrzejszym, tzn. zimą jest mroźno, latem upalnie; zmniejsza też ilość opadów;

• równoleżnikowy układ krain geograficznych ułatwiający przemieszczanie się mas powietrza wzdłuż kierunku zachód‑wschód (brak przeszkód terenowych w postaci gór)

• 2. Ruch mas powietrza i jego skutki

• Pogoda w danym miejscu kształtowana jest głównie przez napływające masy powietrza. Do Polski powietrze dociera z różnych stron i z różną częstotliwością. O kierunku ruchu jego mas decyduje rozkład ciśnienia atmosferycznego i rozmieszczenie głównych ośrodków barycznych – wyżów i niżów. Powietrze generalnie płynie od wyżów do niżów. Nie jest to jednak ruch prostoliniowy. Różne czynniki, m.in. ruch obrotowy Ziemi oraz wynikająca z niego tzw. siła Coriolisa, sprawiają, że powietrze przemieszcza się prawie równolegle do izobar, wirując wokół ośrodków barycznych. Co ciekawe, ten ruch wirowy jest inny na półkuli północnej i inny na półkuli południowej.